Kodeks postępowania cywilnego wyróżnia dwie instytucje umożliwiające poznanie opinii małoletniego dziecka w sprawie rozwodzących się rodziców. Mowa tu o przesłuchaniu dziecka w charakterze świadka i wysłuchaniu dziecka przez sąd.
Udział dziecka w charakterze świadka
Zgodnie z artykułem 430 KPC świadkami w sprawie rozwodowej nie mogą być małoletnie dzieci, które nie ukończyły 13 lat. Natomiast co do dzieci rozwodzących się rodziców, świadkami w sprawie nie mogą być dzieci, które nie ukończyły 17 lat.
Intencją tego przepisu jest zapewnienie maksymalnej ochrony dobra małoletniego świadka, stąd też w tym przypadku nie ma znaczenia wola czy oczekiwanie rodziców, aby dziecko zeznawało w sprawie rozwodowej jako świadek, zgoda sądu czy też zgoda samego dziecka, które nie osiągnęło wskazanego w tym przepisie wieku. W konsekwencji jedynie wąskie grono niemalże dorosłych dzieci może bez problemów formalnych wziąć udział w procesie rozwodowym rodziców. Należy także podkreślić, iż wskazany przepis przewiduje wyłącznie uprawnienie, a nie obowiązek składania zeznań przez małoletniego. Zatem nawet w przypadku formalnego wezwania i stawiennictwa na rozprawie małoletni może odmówić składania zeznań, jeśli jest do tego uprawniony.
Wysłuchanie dziecka przez Sąd
Zaletą tej instytucji, która coraz częściej jest praktykowana w polskich sądach, jest to, że sąd decyduje o losie dziecka z jego udziałem. Niewątpliwą wadą tej instytucji może być stres dziecka związany z udziałem w sprawie rozwodowej rodziców oraz ewentualne negatywne konsekwencje udziału w postępowaniu ( min. potencjalne osłabienie więzi emocjonalnych w relacjach z rodzicami, wikłanie dziecka w konflikt rodziców, czy możliwość powstania u dziecka konfliktu lojalnościowego). Dlatego też przed złożeniem takiego wniosku dowodowego o przeprowadzenie wysłuchania małoletniego dziecka stron w sprawie o rozwód, warto wnikliwie rozważyć czy jest on niezbędny dla uzyskania spodziewanego rozstrzygnięcia.
Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego wysłuchanie małoletniego jest ograniczone rozwojem umysłowym, stanem zdrowia i stopniem dojrzałości dziecka. Sąd wysłucha dziecko wyłącznie wtedy, gdy jego stan rozwoju będzie na to pozwalał, przy czym zawsze w takich wypadkach kieruje się dobrem dziecka. Zatem przepisy procesowe nie przewidują ram wiekowych małoletniego dziecka, które w takiej czynności może uczestniczyć, jednak należy podkreślić, że sąd nie przeprowadzi takiej czynności, jeżeli małoletni odmówi w niej udziału.
Wysłuchanie małoletniego odbywa się w warunkach, w których dziecko czuje się bezpiecznie i może otworzyć się przed rozmówcą co oznacza, że ma ono miejsce poza salą rozpraw i bez udziału stron procesu. W wysłuchaniu małoletniego może uczestniczyć oprócz sędziego wyłącznie biegły psycholog. Wysłuchanie dziecka pozwala sądowi wziąć pod uwagę rozsądne życzenia małoletniego co do jego przyszłości po orzeczeniu rozwodu rodziców, dotyczy to w szczególności wskazania rodzica, z którym dziecko chciałby zamieszkać oraz zakresu i sposobu kontaktów z drugim rodzicem.
Rozwód jest bardzo trudnym momentem zarówno dla małżonków decydujących się na rozstanie, ale także dla ich dzieci. Z posiadanego doświadczenia zawodowego wiem, że ze względu na towarzyszące takiej sprawie silne emocje wielu Klientom bardzo trudno dostrzec i zrozumieć, że celem takiego postępowania o rozwód jest nie tylko zakończenie ich małżeństwa, ale także uregulowanie wielu ważnych spraw na przyszłość dotyczących dzieci, przy uwzględnieniu ich dobra i potrzeb zarówno w sferze materialnej jak i emocjonalnej.
Jeśli rozważacie Państwo rozstanie z małżonkiem lub separację zapraszam do kontaktu. Chętnie przybliżę Państwu kwestię dotyczące postępowania o rozwód lub o separację, aby mogli Państwo podjąć decyzję najlepszą dla siebie i Państwa dzieci. Specjalizuję się w prowadzeniu procesów o rozwód, dlatego jeśli uznacie Państwo, że nasza współpraca byłaby dla Państwa korzystna podejmę się reprezentowania Państwa w takich sporach.