W razie śmierci męża, ojca, matki lub innego członka rodziny, spadkobiercy dziedziczą majątek zmarłego na podstawie przepisów ustawy bądź testamentu. Jeśli spadkodawca pozostawia po sobie testament, jednakże wydziedzicza, pomija lub uszczupla należny majątek względem osób, które dziedziczyłyby na podstawie ustawy, wówczas mają one prawo do żądania od innych spadkobierców zapłaty zachowku.
Komu należy się zachowek?
Zachowek przysługuje osobom, które dziedziczyłyby poz zmarłym na podstawie ustawy – kodeks cywilny. Do kręgu osób uprawnionych do zachowku zalicza się: dzieci, wnuki, dalszych zstępnych spadkodawcy oraz małżonka spadkodawcy i rodziców spadkodawcy. Zachowek należy się w przypadku, gdy treść testamentu lub darowizny dokonane przed śmiercią spadkodawcy powodują, że opisani wyżej ustawowi spadkobiercy nie dziedziczą wcale lub mniej, niż powinny.
Od czego zależy wysokość zachowku?
Niestety, jeśli chodzi o wysokość zachowku, to nie jest ona jednoznaczna z wartością majątku spadowego, który należałby się uprawnionemu do zachowku w ramach dziedziczenia ustawowego. Uprawniony do zachowku ma prawo tylko do ściśle określonej części majątku, a dokładnie do kwoty pieniężnej będącej równowartością wartości określonej części majątku spadkowego.
Zasadniczo przyjmuje się, że wysokość należnego zachowku wynosi 1/2 udziału, jaki przypadałaby uprawnionemu, gdyby dziedziczył zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Gdy jest osobą trwale niezdolną do pracy lub małoletnią, wówczas przypada jej 2/3 udziału.
Wartość zachowku zależna jest od ilości osób, które będą domagały się zachowku. Nietrudno domyślić się, że wysokość zachowku będzie zależeć także od wartości dokonanych przez spadkodawcę darowizn. Wpływ ma też sytuacja osobista osób uprawnionych do zachowku.
Jak obliczany jest zachowek?
Obliczanie zachowku można podzielić na cztery zasadnicze etapy. Po pierwsze należy ustalić udział przysługujący uprawnionemu w spadku tak, jak gdyby dziedziczył on na podstawie ustawy. Kolejno ustalany jest substrat zachowku. Następnie bierze się pod uwagę, czy uprawniony należy do grupy uprzywilejowanej. Ostatni etap obliczania zachowku stanowi zestawienie powyższych wielkości.
Czym jest substrat zachowku
Substratem zachowku są dokładnie dwa elementy. Chodzi o wartość całego majątku spadkowego oraz wartość składników majątkowych, którymi to za życia zadysponował spadkodawca. Jest to, dokładniej mówiąc wartość aktywów pomniejszona o wartość pasywów. Aktywami są: środki pieniężne, wierzytelności, nieruchomości oraz ruchomości. Do pasywów zalicza się wszelkiego rodzaju zadłużenia spadkodawcy, ale też koszty pogrzebu.
Uprzywilejowana grupa osób uprawnionych do zachowku
Jak widać, wysokość zachowku wymaga przeprowadzenia nieco skomplikowanych wyliczeń. Jak już wcześniej zostało napisane, ustaloną wartość należy pomnożyć przez 1/2, a w przypadku grupy uprzywilejowanej możliwe jest żądanie zachowku do wysokości 2/3 przysługującego udziału w zakresie dziedziczenia ustawowego.
Do grupy uprzywilejowanej należą w pierwszej kolejności małoletni zstępni. Kwestię przysługiwania wyższego zachowku ocenia się w chwili otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. Kolejnymi uprzywilejowanymi są osoby trwale niezdolne do pracy.
Jeśli jesteście Państwo w opisanej sytuacji, warto skonsultować z adwokatem skomplikowane kwestie dotyczące uprawnień z tytułu zachowku. Chętnie przybliżę Państwu problematykę związaną z postępowaniami sądowymi w takich sprawach oraz podejmę się reprezentowania Państwa w ewentualnym sporze.