Procedura Niebieskiej Karty jest narzędziem służącym do przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Procedura ta obejmuje szereg czynności, które są podejmowane i realizowane przez pracowników właściwych Ośrodków Pomocy Społecznej, jak również gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, a także funkcjonariuszy Policji czy oświaty w sytuacji, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie przez któregokolwiek z jej członków.
Celem tej procedury jest udzielenie pomocy ofiarom przemocy w różnych aspektach – z reguły będzie to zainicjowanie postępowania karnego przeciwko sprawcy, ale także udzielenie im wsparcia socjalnego czy psychologicznego.
Procedura Niebieskiej Karty
Wszczęcie procedury ma miejsce w momencie wypełnienia formularza Niebieska Karta A, którą wypełnia policjant, pracownik socjalny lub przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia lub oświaty. Zwykle powinno mieć to miejsce w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie doznawania przemocy w rodzinie. Gdy jednak kontakt z osobą jest niemożliwy, wypełnienie formularza może odbyć się bez jej udziału.
Formularz Niebieska Karta B to natomiast dokument dla osób pokrzywdzonych przemocą. Zawarta jest w nim definicja przemocy, praw człowieka oraz wszelkie informacje, gdzie możną uzyskać pomocy. Niebieska Karta B jest dokumentem, który otrzymuje osoba dotknięta przemocą w rodzinie lub rodzic, prawny lub faktyczny opiekun dziecka w przypadku przemocy względem małoletniego dziecka. Należy pamiętać, że tego dokumentu nie przekazuje się osobie podejrzanej o stosowanie przemocy.
Zgodnie z przepisami na organach ciąży obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków ofierze przemocy – „Rozmowę z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo”.
Jeśli osobą doznającą przemocy jest dziecko, czynności w ramach procedury Niebieskiej Karty przeprowadza się w obecności rodzica lub opiekuna prawnego bądź faktycznego. Jeżeli to rodzice lub opiekun są podejrzani o stosowanie przemocy wobec dziecka, czynności przeprowadzane są w obecności pełnoletniej najbliższej osoby (dziadków, pradziadków, rodzeństwa).
Należy pamiętać, że działania, których celem jest pomoc rodzinie, w której istnieje podejrzenie stosowana przemocy, nie wymagają zgody osoby, co do której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy, jak również osoby podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie. Jest ona bowiem nie tylko sprawą rodzinną, ale też przestępstwem ściganym z urzędu.
Niebieska Karta – kolejne kroki
Formularz A Niebieskiej Karty jest kolejno przekazywany nie później niż w terminie 7 dni od wszczęcia procedury przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego, a następnie przewodniczący przekazuje formularz A reszcie zespołu.
Na posiedzenie zespołu interdyscyplinarnego zaprasza się osobę, wobec której istniej podejrzenie, że doznaje ona przemocy w rodzinie. Na posiedzeniu dokonywana jest dokładna analiza sytuacji rodzinnej oraz wypełnia się formularz C Niebieskiej Karty. Poza tym na posiedzeniu formułowany jest wspólnie z osobą doznającą przemocy plan pomocy. Jeśli osoba ta nie zjawi się na posiedzeniu, prace zespołu interdyscyplinarnego nie zostają wstrzymane. Warto pamiętać, że na posiedzeniu nie mogą przebywać dzieci.
W obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje ona przemoc w rodzinie, członkowie zespołu interdyscyplinarnego wypełniają formularz D Niebieskiej Karty. Spotkania zespołu interdyscyplinarnego z osobą doznającą przemocy oraz osobą stosującą przemoc w rodzinie nie mogą odbywać się w tym samym miejscu i czasie.
Wszelkie działania powyższego zespołu są dokumentowane. Dokumentacja przekazywana jest policji lub w prokuraturze w przypadku podejrzenia o popełnieniu przestępstwa.
Zadania członków zespołu interdyscyplinarnego w ramach procedury Niebieskiej Karty
- Udzielanie pomocy osobie, która doznaje przemocy.
- Podjęcie działań wobec osoby stosującej przemoc.
- Opracowanie planu pomocy.
- Rozstrzyganie o braku zasadności podejmowania działań (zakończenie procedury).
Zakończenie procedury Niebieskiej Karty ma miejsce, gdy:
- w rodzinie ustaje przemoc,
- istnieje uzasadnione przypuszczenie o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie,
- zrealizowany zostanie indywidualny plan pomocy,
- rozstrzygnięty zostanie brak zasadności podejmowania działań.
Z praktyki zawodowej wiem, że zainicjowanie procedury Niebieskiej Karty przez ofiarę przemocy jest pierwszym krokiem do szeregu zmian w rodzinie i może wiązać się z zainicjowaniem czy z urzędu czy też przez osoby doznające przemocy zarówno postępowań karnych jak i rodzinnych.
W mojej ocenie bez względu na to, czy zainicjowali już Państwo wyżej opisaną procedurę czy też rozważcie takie działania przeciwko sprawcy, warto zwrócić się do zaufanego adwokata specjalizującego się w tej dziedzinie prawa celem omówienia swojej sytuacji prawnej i ewentualnych konsekwencji zarówno dla siebie jak i małoletnich dzieci.
Z praktyki zawodowej wiem, że przemoc domowa (fizyczna, psychiczna czy też ekonomiczna) jest demokratyczna i obecna jest w zasadzie w każdej grupie społecznej. Bardzo trudno jest dostrzec przez ofiary, że doznają przemocy ze strony osób dla nich bliskich, szczególnie gdy przemoc nie ma charakteru drastycznego lub/i trwa dłużej. Wiele osób doznających przemocy z różnych względów wstydzi się przyznać przed rodziną czy przyjaciółmi, że są ofiarami przemocy.
Jeśli opisana sytuacja związana z przemocą domową Państwa dotyczy zapraszam do kontaktu. Chętnie udzielę pełnej informacji o przysługujących prawach i środkach prawnych jakie można podjąć w takiej sytuacji, by mogli Państwo podjąć najlepszej dla Was decyzji, a także podejmę się reprezentowania Państwa w takich sprawach przed prokuratorem lub w sprawach sądowych.